سیدمحمد حسینی همدانیحسینیهمدانی، سیدمحمد، فقیه و مفسر امامی معاصر است. ۱ - تولدوی در ۱۳۲۲ در نجف ، در خانواده‌ای اهل علم و تقوا ، به دنیا آمد. [۱]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱، ص۳۵، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
۲ - پدرپدرش ، سیدعلی بن سیدکاظم همدانی، معروف به میرسید علی عرب، از شاگردان آخوند خراسانی ، میرزاحسین خلیلی تهرانی ، سید محمدکاظم یزدی (مؤلف عروةالوثقی ) و ملاحسینقلی همدانی (استاد مشهور سلوک و اخلاق )، و از نوادگان محقق اَعْرَجی علامه سیدمحسن حسینی کاظمی بود. [۲]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، ج۱، ص۱۵۰۷، مشهد ۱۴۰۴.
[۳]
ناصرالدین انصاری‌قمی، «درگذشت حضرت‌آیت‌اللّه آقانجفی همدانی»، ج۱، ص۹۲، آینه پژوهش، سال۷، ش۴ (مهر ـ آبان ۱۳۷۵).
وی در کتاب انوار درخشان [۴]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱، ص۳، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
از خود با نام سیدمحمد حسینی نجفی‌عربزاده یاد کرده است.۳ - تحصیلاتسیدمحمد در ۱۳۳۰ به همراه پدرش به همدان رفت و به تحصیل علوم دینی نزد وی پرداخت. [۵]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱، ص۳، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
در ۱۳۴۳ به نجف بازگشت و نزد سیدمحمدهادی میلانی و آقا عماد رشتی، مرحله سطوح را تکمیل کرد و پس از آن، در ۱۳۴۵ در آخرین دوره درس اصول میرزامحمدحسین نائینی حاضر شد و مورد توجه وی قرار گرفت [۶]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱، ص۳۵ـ۳۶، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
تا آن‌جا که میرزای نائینی او را به دامادی خود برگزید. [۷]
محمدعلی ایازی، المفسرون: حیاتهم و منهجهم، ج۱، ص۱۶۴، تهران ۱۴۱۴.
۳.۱ - شرکت در دروس غرویوی در درسهای فقه ، اصول ، کلام و فلسفه شیخ محمدحسین غروی اصفهانی و سیدحسین بادکوبه‌ای نیز حاضر می‌شد و در کنار آن در حلقه درس اخلاقِ عالِم اخلاقی نجف، سید عبدالغفار مازندرانی ، نیز شرکت می‌جست. سیدمحمد پس از تکمیل مدارج علمی نزد استادانی چون آقا ضیاء عراقی و شیخ محمدکاظم شیرازی ، در ۱۳۲۷ش به همدان بازگشت و به تألیف و تدریس و امامت نماز جماعت پرداخت و پس از درگذشت پدرش، در مسجد کولانج همدان به وعظ و ارشاد پرداخت. [۸]
محمدعلی ایازی، المفسرون: حیاتهم و منهجهم، ج۱، ص۱۶۴، تهران ۱۴۱۴.
۴ - وفاتحسینی در ۱۵ جمادی‌الاولی ۱۴۱۷/ ۸ مهر ۱۳۷۵ در همدان وفات یافت. پیکرش، پس از تشییع با شکوه، به مشهد انتقال داده شد و در دارالزهد حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام به خاک سپرده شد. [۹]
محمدعلی ایازی، المفسرون: حیاتهم و منهجهم، ج۱، ص۹۳، تهران ۱۴۱۴.
۵ - آثار منتشر شدهبرخی از آثار منتشر شده وی عبارت‌اند از: ۱) انوار درخشان در تفسیر قرآن، که مهم‌ترین اثر وی و تفسیر فارسی همه قرآن است. این تفسیر در هجده مجلد در ۱۳۸۰، به اهتمام محمدباقر بهبودی، در تهران انتشار یافت. از ویژگیهای تفسیر انوار درخشان، استناد و توجه فراوان مؤلف به اخبار و روایات تفسیری اهل بیت علیهم‌السلام است. [۱۰]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱، ص۸۱، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۱۱]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱، ص۱۱۳، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۱۲]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱، ص۱۳۰ـ۱۳۱، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۱۳]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۸، ص۲۷۴، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۱۴]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۸، ص۳۱۴، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۱۵]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱۲، ص۴۸ـ ۴۹، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۱۶]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱۲، ص۱۳۵، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۱۷]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱۲، ص۱۸۸، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۱۸]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱۸، ص۵۰، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۱۹]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱۸، ص۱۰۷ـ ۱۰۸، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۲۰]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱۸، ص۲۲۴ـ۲۲۵، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
با این حال، وی به نقل اخبار و روایات اهل‌بیت بسنده نکرده، بلکه پس از پاره‌ای توضیحات لغوی و نحوی و بیان برخی لطایف و اشارات، به تفسیر و تحلیل آیه پرداخته است. گاهی نیز با عبارتهایی پیچیده و سنگین و با استفاده از اصطلاحات و تعبیرهای اهل معنا و معرفت، آیات را تفسیر کرده است. [۲۱]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱، ص۸ـ۳۴، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۲۲]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱۶، ص۲۸۲ـ ۲۸۵، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
همین ویژگی، موجب شده که بهره‌گیری از این تفسیر به گروهی خاص اختصاص یابد. [۲۳]
محمدعلی ایازی، المفسرون: حیاتهم و منهجهم، ج۱، ص۱۶۵، تهران ۱۴۱۴.
وی همچنین به روش تفسیر قرآن به قرآن توجه داشته است. [۲۴]
محمدعلی ایازی، المفسرون: حیاتهم و منهجهم، ج۱، ص۱۶۷، تهران ۱۴۱۴.
[۲۵]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱، ص۱۹ـ ۱۲۰، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
[۲۶]
محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج۱، ص۳۶، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰.
۲) درخشان پرتوی از اصول کافی ، در شش جلد ، که شرح کتاب‌التوحید کافی است. ۳) معاد جسمانی و روحانی . ۴) مسیحا مژده مهدی موعود. [۲۷]
ناصرالدین انصاری‌قمی، «درگذشت حضرت‌آیت‌اللّه آقانجفی همدانی»، ج۱، ص۹۲ـ۹۳، آینه پژوهش، سال۷، ش۴ (مهر ـ آبان ۱۳۷۵).
۶ - آثار منتشر نشدهآثار منتشر نشده وی عبارت‌اند از: تقریرات درس اصول میرزای نائینی (از مباحث الفاظ تا تعادل و تراجیح )؛ تقریرات درس فقه محقق اصفهانی (بحث مکاسب )؛ تقریرات درس اصول محقق اصفهانی ؛ و رساله‌های متعدد در فلسفه، کلام و شرح احادیث اخلاقی. [۲۸]
ناصرالدین انصاری‌قمی، «درگذشت حضرت‌آیت‌اللّه آقانجفی همدانی»، ج۱، ص۹۳، آینه پژوهش، سال۷، ش۴ (مهر ـ آبان ۱۳۷۵).
۷ - فهرست منابع(۱) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد ۱۴۰۴. (۲) ناصرالدین انصاری‌قمی، «درگذشت حضرت‌آیت‌اللّه آقانجفی همدانی»، آینه پژوهش، سال۷، ش۴ (مهر ـ آبان ۱۳۷۵). (۳) محمدعلی ایازی، المفسرون: حیاتهم و منهجهم، تهران ۱۴۱۴. (۴) محمد حسینی‌همدانی، انوار درخشان در تفسیر قرآن، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۸۰. (۵) محمد حسینی‌همدانی، «مصاحبه با استاد آیت‌اللّه حسینی‌همدانی (نجفی)»، حوزه، سال ۵، ش ۶ (بهمن و اسفند ۱۳۶۷) ۸ - پانویس
۹ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «سیدمحمد حسینی‌همدانی»، شماره۶۲۶۲. |